BIECHT
Jouw biecht is persoonlijk. Daar kan ik niets over zeggen. Alleen dat een biecht vraagt om iemand die luistert en uiteindelijk ook oordeelt en dat heeft altijd haken en ogen. Is er iemand in de wereld die helder kan zien? Die mag de eerste steen gooien. Als hij dat al zou willen.
OORDEEL
(Uit mijn bundel Vergeet ik jou? die binnenkort uitgegeven wordt)
Ik was jouw moeder… ooit.
Mijn oog was verblind door de balk van mijn weten.
Vervormend de splinter die ik bij jou dacht te zien.
Het verschil tussen een balk en een splinter,
Een kwestie van interpretatie?
Waar jij een splinter ziet, moet ik een balk veronderstellen.
Mijn leven lang, zocht ik
Spiegelend de balk die mij niet eigen was.
Het verschil tussen een balk en een splinter,
Een kwestie van reflectie?
Hoe heb ik ooit kunnen geloven dat mijn visie helder was?
Hoe heb ik ooit kunnen denken dat ik mezelf kon zien?
Alleen als ik jou had gevraagd mij tegenover
Dan had jij mij mijn balk kunnen verdelgen.
En had ik jouw je splinter doen zien.
DE VRAAG
In de Bijbel wordt vaak geoordeeld en veroordeeld. Hele volkeren worden de dood ingejaagd. Aan welke kant staat die God van Israël nu eigenlijk? In een schermutseling – of die nou in Bijbelse tijden of heden ten dage plaatsvindt – heeft elke partij de god (of de wetenschap of het ideaal) aan zijn kant. Wat zegt dat over wat werkelijk de juiste beslissing is? Of de kernvraag: Wat is goed en wat is kwaad?
Deze vraag wordt in Marcus 3:22 vertaald naar de vraag van de Schriftgeleerden: Is Jezus door God of door de duivel bezeten? Een essentiële vraag als we overwegen hem te volgen, maar ook een vraag die we ons meestal niet willen stellen.
HET ANTWOORD
Om teleurstellingen te voorkomen, ik heb geen antwoord op die vraag. Het al dan niet volgen van Jezus is een kwestie van geloof en geeft geen garanties voor de juistheid van de weg die je gaat. Het is opvallend dat Jezus zelf ook geen antwoord geeft. Hij stelt, zoals zo vaak in het evangelie, een wedervraag. Onze neiging is om zo’n wedervraag als retorisch te beschouwen, maar is het dat wel? Misschien gaat het als in the Hitchhiker’s Guide to the Galaxy niet om het antwoord – dat is 42, dat weet iedereen – maar om de vraag.
Eens kwamen zijn moeder en zijn broeders. Terwijl zij buiten bleven staan, stuurden ze iemand naar hem toe om hem te roepen. Er zat veel volk om hem heen, dat het bericht doorgaf: ‘Uw moeder en uw broeders daarbuiten vragen naar U.’ Hij gaf hen ten antwoord: ‘Wie is mijn moeder, wie mijn broeders?’ En terwijl hij zijn blik liet gaan over de mensen die in een kring om hem heen zaten zei hij: ‘Ziehier mijn moeder en mijn broeders. Want mijn broeder en mijn zuster en mijn moeder zijn zij, die de wil van God volbrengen.’ (Marcus 3: 31-35)
De kerk heeft eeuwenlang (zeer geslaagde) pogingen gedaan om vanuit de Bijbel duidelijke normen en waarden te stellen aan de christenen. Heel handig als je de schapen van de bokken wilt scheiden. Maar wat als je nu eens niet ‘normaal’ bent.
VER
Jezus van Nazareth is er steeds geweest voor de abnormalen. Zo waren er diegenen die lichamelijk niet ‘normaal’ functioneerden, zoals de lammen en de blinden, of die geestelijk buiten de boot vielen, de bezetenen. Maar ook diegenen die door hun daden of beroepskeuze zichzelf van de norm vervreemdden, zoals de zondaars en de tollenaars. Dit waren allen mensen die door Jezus geheeld werden.
ANDERS
In de taal van de mens zijn alle zaken die buiten de norm vallen duivels of ziek en alle zaken die binnen de norm vallen goddelijk of gezond. Maar wie stelt die norm? God of de mens? Ik denk dat wij het zijn als gemeenschap van mensen die dat doen. Wij creëren duivels en goden als we meten met de normen en waarden die we van onze moeder en broeders meegekregen hebben. Jezus laat zien dat als je helend wilt werken zoals hij, je los moet komen van je als vanzelfsprekend ervaren normen. In moderne termen zou je zeggen: Je moet je ‘comfort zone’ verlaten.
HIER EN NU
In onze maatschappij moet het altijd maar perfecter en efficiënter – we aanvaarden steeds minder risico’s – en zo creëren we een toenemend aantal mensen met een ‘mankement’, met duivels, die buiten de boot vallen. De manier waarop we hiermee omgaan is dat we hen ‘genezen’, door hen binnen onze norm te trekken. Daartoe hebben we een heel arsenaal aan medicijnen en therapieën. Als we pijn voelen, is er altijd wel een pijnstiller. Natuurlijk is het fijn dat dit mogelijk is, maar de keerzijde van de medaille is dat abnormaliteit steeds minder geaccepteerd wordt.
VERANDEREN
Jezus heeft mensen kunnen helen door hun duivels uit te drijven. Niet door hen met medische ingrepen binnen de norm te trekken, maar vooral door hen tegemoet te treden en aan te raken. Hij gaf hen de ruimte om hun eigen duivels aan te pakken of hij dreef de duivels uit door een situatie te scheppen waar die niet meer ‘duivels’ waren. Zo gaf hij de zieke/bezetene/zondige mens een plaats in de gemeenschap. Hij gaf hen de ruimte om (ieder op zijn eigen manier) te lopen, te zien, te zijn.
JUIST NIET INTEGREREN
Het gaat hier niet alleen om duivels bij anderen, maar ook om duivels die we in onszelf tegenkomen. Hoe vaak hebben we niet dat we niet voldoen aan onze eigen norm en onszelf veroordelen? Hoe vaak hebben duivels ons niet weerhouden om te handelen, omdat we hen niet aan anderen willen tonen door fouten te maken? Juist dit vasthouden aan de norm, is wat Jezus aan de kaak stelt. Als dat je weerhoudt om Jezus te volgen ga je de fout in. Dit is volgens mij wat Marcus bedoelt met ‘het lasteren van de Heilige Geest’ (Marcus 3:29). Als je de Heilige Geest lastert is dat onvergefelijk, want dan volg je Jezus niet en is je geloof niets waard. Het moet duidelijk zijn dat je goed de fout in kunt gaan als je hem wel volgt (geen garantie), maar je fouten worden je vergeven zolang je de Heilige Geest maar niet lastert.
BIECHTEN
Het leven is steeds weer fouten maken, te biecht gaan en weer vergeven worden. De vraag of Jezus goddelijk of duivels is, is in dit kader niet relevant. Dat is een vraag naar ons menselijk oordeel, naar onze familie, en die moeten we achter ons laten om het echte leven tegemoet te treden.
AANVULLINGEN
Van Claartje – 24 mei 2020:
Bijzonder mooie interpretatie van mensen die “anders zijn”, de kijk van Christus daarop. Heb jaren gewerkt met mensen die “anders” waren maar hoe “rijk” waren zij? En hoeveel krijg je terug van die “ander”?! Natuurlijk geldt het niet altijd maar in die ander ervaar je juist vaak de Ander.